Σύγχρονη μορφή κοχλία του Αρχιμήδη που αντικατέστησε ανεμόμυλους και χρησιμοποιούνται για την αποξήρανση πόλντερ στην Ολλανδία
Κοχλίας του Αρχιμήδη σε θεριζοαλωνιστική μηχανήΟ κοχλίας του Αρχιμήδη, ή αντλία με κοχλία, είναι μια κατασκευή που από την αρχαιότητα χρησιμοποιούταν για να αντλεί και να μετακινεί νερό από κάποιο χαμηλό μέρος κυρίως σε κανάλια άρδευσης. Η εφεύρεση της αντλίας με κοχλία (βίδα) αποδίδεται στον Αρχιμήδη, αν και πιθανότερο είναι, να ήταν γνωστό στους αρχαίους Έλληνες μηχανικούς, κατά την Ελληνιστική περίοδο.
Ο κοχλίας του Αρχιμήδη αποτελείται από έναν κοχλία σε κενό σωλήνα (ελικοειδής επιφάνεια μέσα σε κύλινδρο). Ο κοχλίας περιστρέφεται μέσω ενός ανεμόμυλου ή ακόμα και χειροκίνητα. Ο κοχλίας βρίσκεται σε κλίση με το έδαφος και καθώς γυρίζει, ποσά νερού εγκλωβίζονται και μεταφέρονται μέχρι το πάνω μέρος της κατασκευής, από όπου το νερό χύνεται και τροφοδοτεί κανάλια άρδευσης.
Η επαφή της κυλινδρικής επιφάνειας και του κοχλία δεν χρειάζεται να είναι υδατοστεγής, εφόσον το ποσό που ρίχνει μέσα στο κανάλι είναι μεγαλύτερο από αυτό που διαρρέει. Επίσης λόγω του σχεδιασμού, το νερό που διαρρέει πηγαίνει στο χαμηλότερο τμήμα, που με τη σειρά του ανεβαίνει, οπότε δημιουργείται μια μηχανική ισορροπία κατά τη χρήση.
Σε μερικούς σχεδιασμούς, ο κοχλίας είναι ενωμένος με το κυλινδρικό περίβλημα και περιστρέφονται μαζί, αντί να περιστρέφεται μόνο ο κοχλίας. Αυτό φαίνεται και σε απεικονίσεις της αρχαίας Ελλάδας και της αρχαίας Ρώμης, που δείχνουν συνήθως έναν άνδρα να περιστρέφει ολόκληρη την κατασκευή.
