Χτισμένη το 306μ.Χ από τους Ρωμαίους και τον αυτοκράτορα Γαλέριο, η Ροτόντα είναι ένα από τα αρχαιότερα ιστορικά κτίσματα της πόλης με έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα. Η ιστορία της μας ταξιδεύει πολλούς αιώνες πίσω.
Κατά την διάρκεια του 3ου αιώνα μΧ μετά από μια σειρά αιματηρών και καταστροφικών εμφύλιων πολέμων, αποφασίστηκε η διαίρεση της αυτοκρατορίας σε 4 αυτοδιοικούμενες περιοχές, κάθε μια με τις δικές της επαρχίες. Αυτή η κίνηση ουσιαστικά οδήγησε σε μια νέα μορφή πολιτικής διακυβέρνησης που ονομάστηκε Τετραρχία.
Οι διοικητικές ανάγκες του νέου συστήματος οδήγησαν τον Γαλέριο στο να διατάξει την κατασκευή ενός εκτεταμένου ανακτορικού συγκροτήματος στην Θεσσαλονίκη καθώς ήταν ένα από τα σπουδαιότερα διοικητικά και οικονομικά κέντρα και μια από τις κύριες πόλεις των επαρχιών που ο ίδιος διοικούσε ως ένα από τους 4 άντρες που κατείχαν την εξουσία.
Η Θριαμβική Αψίδα (Καμάρα) και η Ροτόντα υπήρξαν δύο από τα κύρια στοιχεία του ανακτορικού συγκροτήματος. Εντος των αρχικών προθέσεων υπήρχε η πρόβλεψη της χρησιμοποίησης του κτίσματος ως μαυσωλείου, ωστόσο πολλοί αρχαιολόγοι διαφωνούν πιστεύοντας ότι η Ροτόντα εξαρχής προορίζονταν ως Ρωμαϊκός ναός. Οι διαστάσεις του κυρίως κτιρίου είναι εντυπωσιακές.
Ένα κρυμμένος θησαυρός με υπέροχα ψηφιδωτά
Ο κεντρικός θόλος ύψους 30 μέτρων στεφανώνει το κτίσμα ενώ ο αρχικός σχεδιασμός συμπεριλάμβανε και την ενσωμάτωση μιας «Οπής» (Occulus) παρόμοιας με αυτή που συναντάται στο Πάνθεον της Ρώμης. Μια όμορφη, διακοσμημένη οδός πλαισιωμένη από κίονες συνέδεε το όμορφο αυτό κυλινδρικό κτίριο, οδηγώντας ταυτόχρονα στην Θριαμβική Αψίδα (Καμάρα) και την Via Regia (κύρια οδό) στα νότια του συγκροτήματος.
Η Ροτόντα μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό το 400μχ ενώ διακοσμήθηκε περίτεχνα την ίδια περίοδο με μερικά υπέροχα παλαιο-χριστιανικά μωσαϊκά και απεικονίσεις αγίων και μαρτύρων.
Το ασυνήθιστα μεγάλο πάχος των κυρίως τοίχων του κτιρίου μας αποκαλύπτει και έναν από τους λόγους για τους οποίους η Ροτόντα κατάφερε να αντέξει μια σειρά από έντονους και καταστροφικούς σεισμούς στην διάρκεια των αιώνων. Παρά το γεγονός ότι υπήρξε Χριστιανικός ναός για περισσότερα από 1200 χρόνια, μετατράπηκε σε τζαμί το 1590 μΧ κατά την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας. Σήμερα υπάρχουν ακόμα κάποιες έντονες και πολυετείς διαφωνίες σχετικά με την αξιοποίηση της ως μουσείου η την χρησιμοποίηση ως εκκλησία.
Ύστερα από εκτεταμένες εργασίες συντήρησης καθώς και επισκευές, η Ροτόντα άνοιξε και πάλι τις πύλες τις στις 18 Δεκεμβρίου 2015, προσφέροντας έτσι την ευκαιρία σε όλους να νιώσουν ένα μέρος από την παλιά της αίγλη!
