τισ΄απολυτήριο από το Φροντιστήριο Τραπεζούντας
Το Ελληνικόν Φροντιστήριον Τραπεζούντος, ή «Φάρος της Ανατολής» όπως χαρακτηρίστηκε, ήταν σχολείο της ελληνικής ομογένειας τηςΤραπεζούντας.
Το σχολείο αυτό άρχισε να λειτουργεί κατά τους πρώτους αιώνες της τουρκικής δουλείας δεν ήταν όμως σε περίοπτη τάξη πλην όμως ήταν το μοναδικό σ΄ όλη τη περιοχή. Με το χρόνο όμως άρχισε και η αναγνώρισή του όπου και ονομάστηκε Φροντιστήριο. Σ΄ αυτό συνετέλεσαν περισσότερο οι Ηγεμόνες τηςΜολδοβλαχίας Μουρούζες και Υψηλάντες όπου στις αρχές του 18ου αιώνα, ενθυμούμενοι την καταγωγή τους, άρχισαν να το επιχορηγούν οικονομικά για την γενικότερη ανύψωσή του. Το όνομα Φροντιστήριο φέρεται να έλαβε περί το 1682.
Στο ίδρυμα αυτό δίδαξαν από το 17ο αιώνα μεγάλοι δάσκαλοι του Γένους όπως ο Τραπεζούντιος Σεβαστός Κυμινήτης, Σάββας Τριανταφυλλίδης, Σάββας Κωνσταντινίδης, Ηρακλής Τριανταφυλλίδης, κ.ά. Με ιδιαίτερο διάταγμα του Βασιλέως Γεωργίου του Α΄, το ίδρυμα αυτό αναγωρίσθηκε και επίσημα ισότιμο ελληνικό Γυμνάσιο με τον τίτλο "Ελληνικόν Φροτιστήριον Τραπεζούντος".
Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ
Η Παιδεία ήταν πολύ ανεπτυγμένη στον Πόντο. Παντού υπήρχαν σχολεία, τα οποία κρατούσαν ψηλά το πνευματικό επίπεδο του λαού.
Στα χωριά υπήρχαν δημοτικά σχολεία, στις κωμοπόλεις δημοτικά σχολεία και σχολαρχεία (ημιγυμνάσια) και στις πόλεις δημοτικά, ημιγυμνάσια και γυμνάσια. Η βασική εκπαίδευση γινόταν από το δημοτικό, η μέση εκπαίδευση από τα σχολαρχεία και η ανώτερη από τα γυμνάσια.
Το ανώτερο πνευματικό ίδρυμα του Πόντου ήταν το Φροντιστήριο Τραπεζούντας. Αυτό περιλάμβανε: α) κεντρικό δημοτικό σχολείο (4 τάξεις και 1 τάξη νηπιαγωγείου) β) σχολαρχείο και γ) γυμνάσιο. Μεγάλο ίδρυμα μετά απ’ αυτό ήταν το ελληνικό Φροντιστήριο Αργυρούπολης, το οποίο είχε 3/τάξιο γυμνάσιο. Μεγάλοι ευεργέτες του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας ήταν οι ποντιακής καταγωγής ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας Υψηλάντες και Μουρούζηδες.
Τα σχολεία του Πόντου, όπως και τα μοναστήρια, στέγαζαν πλούσιες βιβλιοθήκες. Διέσωσαν πολλά αρχαία και βυζαντινά χειρόγραφα. Το 1873 στη μονή της Παναγίας Σουμελά ανακαλύφθηκε το πρώτο χειρόγραφο του έπους του Διγενή Ακρίτα. Τα σχολεία και οι μονές καλλιέργησαν την ελληνική παράδοση, γλώσσα και θρησκεία. Οι ιστορικές μονές του Πόντου έπαιζαν και ρόλο «κρυφού σχολείου».
Τον 11ο, 13ο και 14ο αι. η Τραπεζούντα ήταν κέντρο επιστημών στα Μαθηματικά και στην Αστρονομία. Από τον Πόντο προέρχονται μεγάλοι πνευματικοί άνθρωποι. Μεγάλο ήταν το πολιτιστικό έργο του ελληνιστή βασιλιά Μιθριδάτη ΣΤ΄(120-63 π.Χ.). Σπουδαία είναι τα έργα του Μ. Βασιλείου και του αδερφού του Γρηγ. Νύσσης τον 4ο αι. μ.Χ.
Οι μαθητές του Πόντου παρακολουθούσαν 8ωρη και 6ωρη καθημερινή διδασκαλία, εκτός Σαββάτου. Τα κείμενα των σχολικών βιβλίων ήταν στην καθαρεύουσα. Η δημοτική ήταν μόνο στα νηπιαγωγεία και στην Α΄δημοτικού. Η διάρκεια του σχολ. έτους ήταν 10μηνη (από 1/9-30/6 του επόμενου χρόνου). Οι μαθητές εγγράφονταν στις ανώτερες σχολές χωρίς εξετάσεις. Οι μαθητές διδάσκονταν τα Νέα, Αρχαία, Ιστορία, Φιλοσοφία Σωκράτη, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Μαθηματικά, Θρησκευτικά, Λατινικά, Τούρκικα, Αγγλικά, Γαλλικά, Φυσική, Ωδική, Καλλιγραφία, Λογική κ.ά.
Το 1914 στις 11 πόλεις και 1054 χωριά του Πόντου υπήρχαν: 1047 δημοτικά, 7 ημιγυμνάσια, 3 γυμνάσια, 1459 ιερείς, 1139 ναοί, 22 μοναστήρια, 1300 περίπου δάσκαλοι και καθηγητές, 75.953 μαθητές, 2 νοσοκομεία και 37 φιλανθρωπικοί σύλλογοι.
